Doğunun incisi, gönüller sultanı Van, Van’ımız. Yaşarken kıymetini bilmediğimiz, örselediğimiz kadim şehir. Her karış toprağı tarih kokan, nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış mahzun kent. Her mevsimi ve her beldesi ayrı güzel bu kenti biraz tanıyalım istedim.
Türkiye'nin en kalabalık on dokuzuncu şehri ilimiz, nüfus bakımından bölgenin en büyük ilidir. 2017 sonu itibarıyla nüfusu 1.106.891 kişidir. Kuzeyden Ağrı, batıdan Bitlis, güneybatıdan Siirt, güneyden Hakkâri illeriyle, doğudan da İran'la sınırlıdır. Anadolu'nun en büyük kapalı havzası olan Van Gölü kıyısında toprakları verimli, akarsuları bol, iklim koşulları oldukça elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.
Van'ın tarihi MÖ 7000 yıllarına kadar uzanır. Van Kalesinin 6 km güneyinde bulunan Tilki tepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis Mezarlıklarında yapılan kazılarda Kalkolitik, Tunç, Demir çağlarına ait yerleşimler bulunmuştur. Van'ın medeni tarihi Urartularla başlar. Van, bugünkü Doğu Anadolu ve Ermenistan ile civarındaki toprakları kapsayan Urartu Devleti'nin merkeziydi. İskit istilasının ardından zayıflayan Urartular, İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı. Daha sonra bölgeye Ahamenişler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler, Partlar, Romalılar, Sasaniler ve Doğu Romalılar (Rumlar) hâkim olmuştur. 644yılında Müslüman Araplar bu bölgeyi fethetmiş, daha sonra bölge yine Rumlara geçmiştir.11. yüzyıldan itibaren Türkmenlerin yerleşmeye başladığı Van Gölü havzası, önce Selçuklulara, sonra da İlhanlılara, Celayirîlere, Karakoyunlulara ve Akkoyunlulara yurt olmuştur. 16. yüzyılda Safevilerin Doğu Anadolu'dan uzaklaştırılmasından sonra Van'da Osmanlı egemenliği başlamıştır. Van'da 20. yüzyıla kadar Ermeni, Türk, Kürt, Arap nüfus yaşamıştır. Gelenekleri Osmanlı ve İran etkisinde gelişmiştir. Van farklı kültürlerin ve toplulukların bir arada yaşayabildiği güzide bir coğrafyadır.
Şehir Urartulardan kalmadır. Urartuların başkenti olan Van'ın o zamanki adı Tuşpa idi. Şehri ilk kuran Asur Kraliçesi Semiramis'tir. Bu bölgeye önce Hurriler yerleşmişlerdir. Urartular zamanında şehir bir imparatorluk merkezi haline gelmiştir. Urartulardan sonra şehre Medler, Persler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler, Partlar, Romalılar, Sasaniler ve Bizanslılar hakim olmuştur. MS 675 yılında Müslüman Araplar şehri fethetmiş, daha sonra şehre yine Bizanslılar, bunları yenen Selçuklular ve sonra İlhanlılar, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve en sonunda Osmanlılar hâkim olmuştur.
Urartular'ın başkentliğini yapmış olan Van Kalesi, 3000 yıllık görkemiyle hala ayaktadır. Van Kalesi'nde Urartular'dan kalan kaya ve oda mezarları, tapınaklar, yazıtlar ve bazı yapılar bulunur. Urartu kralı I. Sarduri'nin kurduğu ve başkent yaptığı Tuşpa, Urartu krallarının mezralarını, uzun yazıtları içinde barındırır. Horhor Yazıtı, kaledeki en uzun yazıttır ve kral Argişti'ye ait mezar odasının girişinde bulunur. Analı kız kutsal alanında büyük bloklara yazılmış yazılar vardır ve burası bir sunak alanıdır. İç Kale'de Urartulara ait bir tapınağın temelleri bulundu. Kalenin batısında Madır Burcu isimli görkemli yapının ne amaçla yapıldığı tam olarak bilinmemektedir, fakat bir liman olduğu tahmin edilmektedir.Van şehri I. Dünya Savaşı'na kadar kalenin güney kısmında surlarla çevrili bölgede kuruluydu. Daha sonra Osmanlı'nın Kafkasya Cephesinde Ruslar'la savaşa girdiği sırada şehirdeki Ermeniler ayaklanmıştır.Bu ayaklanmalar sonucu Ermeniler ve Ruslar şehri ele geçirmiştir.21 Mayıs 1915'de Rus General Yudeniç Van'a girer. Burada Ermeniler şehrin ve kalenin anahtarlarını generale sunar. 2 Nisan 1918'de Ali İhsan Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu,Rusların harabeye çevirdiği Van'ı geri alır.
Bu kadar badire atlatan kent bir anıt gibi yerli yerinde sizleri beklemekte… Tatil rotanızı Doğu Anadolu’ya çevirdiyseniz ve Van’a yolculuk yapmayı düşünüyorsanız emin olun ki sizi pek çok tarihi ve doğal güzellik bekliyor. Eşsiz hazineleri ve köklü kültürü ile Van görülmeye değer,göreceksiniz.
Bu mistik kent’temutlaka görmeniz gereken yerler;
Van Gölü: Türkiye’nin en büyük gölü, Van’ın simgelerinden biridir. Etrafında sayısız doğal güzellik barındırır.
Akdamar Adası: Van’ın eşsiz güzelliklerinden biri olan Akdamar Adası doğal güzelliğinin yanı sıra tarihi Akdamar Kilisesi, diğer adıyla Surp Harç Ermeni Kilisesi’ne ev sahipliği yapması nedeniyle de önemli uğrak noktalarından biridir.
Cami, Kümbet ve Kiliseler: Van, tarih boyunca farklı kültür ve dinlerden çok sayıda topluluğa ev sahipliği yapmış bir şehir olduğundan Van’daki geziniz sırasında pek çok camiye, kümbet ve kiliseyerastlayacaksınız. Kaya Çelebi Camii, Hüsrev Paşa Camii, Halime Hatun Kümbeti, Süleyman Bey Kümbeti, İkiz Kümbetler, Galip Paşa Kümbeti, Hasan Bey Kümbeti, Akdamar Kilisesi, St. Bartholomeus Kilisesi, Adır Adası’ndaki Adır Kilisesi, bu yapılar arasında görülmeye değer yerlerdir.
Van Müzesi: Özellikle Urartu uygarlığından kalma çok önemli parçaların sergilendiği Van Müzesi mutlaka uğramanız gereken yerlerden. Arkeolojik kalıntıların yanı sıra el yazmaları ve el sanat ürünleri ile eski savaş aletlerinin de sergilendiği bir müzedir.
Van Kedi Evi:Nesli azalan Van kedilerinin korumaya alınması için yapılıp işlevsel hale gelen Van Kedi Evi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi zeve yerleşkesinde bulunmakta.Dünyanın faunası için çok önemli bir yere sahip olan Van kedilerinin, neslinin korunduğu ve bilimsel çalışmaların da gerçekleştiği Van Kedi Evi’nde dişi ve erkek kediler ayrı bölümlerde bulunmaktadır. Yeni doğan kediler için de küçük bir bölüm ayrılmış durumda olup, ayrılmış özel alanlarda yaşayan bu sevimli hayvanları izlemek inanılmaz keyiflidir.
İmkânlar dâhilinde, Çavuştepe Kalesi, Hoşap Kalesi, Zernek ve Ayanıs Kaleleri, Muradiye Şelalesi, Peribacaları, Travertenler ve sayamadığımız nice güzelliklerin yanı sıra hanımların özellikle çok keyif aldığı Rus Pazarını mutlaka görmelisiniz.
