Kurdeşen ya da tıbbi adıyla ürtiker ciltte aniden ortaya çıkan ve ortası soluk kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır. Halk arasında kurdeşen dökmek olarak tabir edilen hastalık vücutta genellikle belirli bir bölgede ortaya çıkar. Fakat bazen tüm vücudu kaplayan döküntüler de bulunabilir. Döküntülerin boyutları birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişebilir ve birleşerek daha büyük çaplı döküntüler oluşturabilir. İçindekiler Kurdeşen (Ürtiker) Nedir? Kurdeşen (Ürtiker) Neden Olur? Kurdeşen (Ürtiker) için Tetikleyici Ajanlar Nelerdir? Kurdeşen (Ürtiker) Belirtileri Nelerdir? Kurdeşen (Ürtiker) Tanısı Nasıl Konulur? Kurdeşen (Ürtiker) Tedavisi Nasıl Yapılır? Kurdeşen (Ürtiker) Nedir? Kurdeşen ya da ürtiker nedir sorusuna kısaca; vücutta çok sayıda kaşıntılı, şiş ve kızarık döküntüyle karakterize bir cilt rahatsızlığı şeklinde cevap verilebilir. Bazı hastalarda ciltteki döküntülere dudaklarda, ağız içinde ve yüzde şişlik de eşlik eder. Kurdeşen (Ürtiker) Neden Olur? Kurdeşen, vücut içinden ya da dışarıdan gelebilecek çeşitli uyaranlarla tetiklenmektedir. Bu uyaranların bir kısmı alerjik mekanizmalar yoluyla, bazıları iltihabi enfeksiyonlar sırasında veya sonrasında, diğerleri ise soğuk, sıcak, basınç ve efor gibi fiziksel etkiler yoluyla kurdeşeni tetikler. Bununla birlikte, çoğu durumda tetikleyici faktör bulunamamaktadır. Fakat tetikleyicilerden bağımsız olarak vücutta kurdeşene yol açan mekanizmalar her hastada büyük ölçüde aynıdır: Vücudun çeşitli nedenlerle tetiklenmesi sonucunda bağışıklık sisteminin savunma hücrelerinden biri olan mast hücrelerinden histamin ve PAF (trombosit aktive edici faktör) olarak adlandırılan haberci ajanlar salınır. Salınan bu haberci ajanlar ciltte bulunan kan damarlarında genişlemeye yol aça ve damarları plazma adı verilen kan sıvısı için geçirgen hale getirir. Sonuç olarak kan plazması damar dışına çıkarak deriye yayılır, bölgesel olarak birikir ve kurdeşen adı verilen döküntülere sebebiyet verir. Kurdeşen (Ürtiker) için Tetikleyici Ajanlar Nelerdir? Kurdeşen hastalığı için tetikleyici çok sayıda olası ajan vardır. Bu da sıklıkla hastadaki tetikleyici faktörün bulunmasını oldukça zahmetli hale getirmektedir. Ürtikere neden olabilecek tetikleyicilerden bazıları; Alerjenler. Özellikle fındık ve kabuklu deniz ürünleri Enfeksiyonlar. Virüs, bakteri ya da parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar Çeşitli hastalıklar. Tiroid hastalıkları, romatizmal hastalıklar Böcek zehiri. Arı sokması ve bazen sivrisinek ısırması Fiziksel etkenler. Soğuk, sıcak, güneş ışığı, ter, basınç gibi fiziksel faktörler Bazı ilaçlar. Bazı antibiyotikler, tansiyon ilaçları ya da ağrı kesici ilaçlar şekilde sıralanabilir. Kurdeşen (Ürtiker) Belirtileri Nelerdir? Ürtiker geliştiğinde her hastada karakteristik bazı belirtiler ortaya çıkar: Ciltte etrafı kızarık şişkinlikler belirir. Bunlar milimetrik küçük alanlar şeklinde olabileceği gibi daha büyük boyutlarda da olabilir. Şişen cilt alanlarında kaşıntı ve yanma hissi ortaya çıkar. Lezyonlar en fazla 24 saat içerisinde herhangi bir iz veya hasar bırakmadan kaybolur. Fakat bu daha sonraki zamanlarda tekrar etmeyeceği anlamına gelmez. Kurdeşen (Ürtiker) Tanısı Nasıl Konulur? Kurdeşen döküntüleri tipiktir ve bu nedenle hekimler sıklıkla hasta şikâyetleri ve fizik muayene bulgularıyla kolaylıkla ürtiker tanısı koyabilirler. Kesin tanı için bazı testler isteyerek tanı doğrulanabilir. Aniden gelişen ürtiker vakalarında ürtiker tanısı hekim tarafından hızlı bir şekilde konulabilir. Hastanın doktor randevusu sırasında ürtiker döküntülerinin olmaması durumunda da tipik klinik tablonun hasta tarafından tarif edilmesi tanı için yeterlidir. Bu noktada önemli olan kurdeşen döküntülerinin 24 saat içinde tamamen geçip geçmediğinin sprgulanmasıdır. Çünkü ürtikere benzeyen döküntülerle seyreden daha farklı hastalıklar da vardır. Ayrıca, şikâyetlerin süresi hekim tarafından bir bütün olarak sorgulanır; bu şekilde hastalığın akut ya da kronik bir durum olup olmadığı ayırt edilir. Ayrıca, hastanın ürtikeri tetiklediğinden şüphe duyduğu ajanlar sorgulanır. Kurdeşen (Ürtiker) Tedavisi Nasıl Yapılır? Kurdeşen tedavisi öncelikle olası tetikleyicileri bulmak ve mümkün olduğunca bunlardan kaçınmak şeklinde ele alınır. Hastanın yediği bir besin ürtikere neden oluyorsa, bu besinin hasta tarafından tüketilmesi yasaklanır. Eğer ürtiker bir ilaç nedeniyle ortaya çıkmışsa, ilgili ilaç doktor tarafından kesilir ve uygun farklı preparatlarla değiştirilir. Arı, yaban arısı, eşek arısı gibi böcek sokması sonucu ürtiker ortaya çıkmışsa ilgili zehre yönelik spesifik immünoterapi tedavisi gerekebilir.
